Joden van Leeuwarden
Geschiedenis van een Joods cultuurcentrum
Beschrijving
“Hartog Beem heeft de geschiedenis van de Joodse gemeenten buiten de Randstad op de kaart gezet. Daarvan is dit boek over Leeuwarden een onovertroffen hoogtepunt.” - Rabbijn Edward van Voolen
In 1974 verscheen de eerste editie van Joden van Leeuwarden – Geschiedenis van een Joods Cultuurcentrum. Als kenner van de joodse bronnen en jarenlang bestuurslid van de gemeente was Hartog Beem (1892 - 1987) als geen ander in staat Joods Leeuwarden van binnenuit te beschrijven, vanaf het prille begin in de zeventiende eeuw tot de jaren zeventig van de vorige eeuw. Hij was al in 1940 gevraagd maar het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog leidde tot uitstel van de plannen. Architectuurhistoricus J.F. van Agt (1922-2013) voegde een hoofdstuk toe over de Friese synagogen, de meeste inmiddels verdwenen.
Voor deze herziene editie schreef Chaim Caran, genealoog van de Friese Joden, een hoofdstuk met nieuwe gegevens over de oudste en de meer recente geschiedenis van de Joden in de Friese hoofdstad, terwijl Edward van Voolen Hartog Beem aan de huidige lezers voorstelt. Ook is het nu voorzien van een namenindex.
De bewogen geschiedenis van de Joden van Leeuwarden krijgt een bijzonder perspectief door de vele citaten uit de notulen van de gemeente, eerst in het Jiddisch en later in het Nederlands. Het tragische lot van de joden in Leeuwarden en het moeizame naoorlogse herstel beschrijft Beem als ooggetuige met ingehouden emotie.
Reviews (1)
Hartog Beem schreef meer dan 350 publicaties over Joodse gemeenschappen in Nederland buiten Amsterdam, en over invloeden van het Jiddisch op het Nederlands. Joden van Leeuwarden , waarvan de eeste druk verscheen in 1974 was zijn meesterwerk. Hij ontving de zilveren anjer van Prins Bernard en de Pyter Jelles prijs voor zijn oevre en Friese studies. Hij was al voor de oorlog leraar Duits aan de Leeuwarder HBS en een groot kenner van het Jiddisch. Daardoor kon hij in zijn boek vele gebeurtenissen memoreren ook uit het oude, in Hebreeuws en Jiddisch geschreven Sefer Zichronot (Kroniekboek van de Joodse Gemeente), dat begint in 1754. Hij kon hierdoor diep in het leven van de gemeenschap doordringen. Met humor, kennis van zaken en pijn beschrijft hij het leven van de gemeenschap. Na de oorlog was hij voorzitter van de Joodse gemeente van Leeuwarden. Deze tweede druk, gepubliceerd in 2020 is aangevuld met de gebeurtenissen van de laatste 50 jaren, met nieuwe ontdekkingen over het ontstaan van de Joodse gemeente rond 1650, met een index op familienaam op de artikelen serie “ 15 Jaar Joods leven in Leeuwarden 1930-1945 door F. Schoustra gepubliceerd in ‘t Kleine Krantsje (met veel info over de oorlogsslachtoffers). Ook is een namen index aan het boek toegevoegd.
Anderen bekeken ook
